Dlaczego niektóre rozwiązania dla niepełnosprawnych są tak ciekawe? Bo wykorzystują zasoby, z których tylko niektóre są oczywiste. Jak je wyszukać?
Dla osób pełnosprawnych codzienne życie i otaczające nas przedmioty są naturalnym składnikiem egzystencji i jako takie nie są szczególnie zauważalne dopóki coś złego się nie wydarzy. Parafrazując fraszkę Jana Kochanowskiego pt. „Na zdrowie”, zaczynamy doceniać to co mamy w momencie utraty tego :
„Ślachetne zdrowie,
Nikt się nie dowie,
Jako smakujesz,
Aż się zepsujesz.”
Takie sytuacje to najczęściej zdarzenia losowe, wypadki ale i też następstwa postępujących chorób. Koniec, końców osoby doświadczające takich tragedii są zmuszone żyć w zupełnie nowych dla nich warunkach. To co do tej pory było oczywiste i łatwe, przy ograniczeniach ruchowych, manualnych czy trudnościach z koordynacją staje się nie lada wyzwaniem. Dotychczasowe życie musi zostać dopasowane do tego jak możemy się poruszać, jak pracować czy jak komunikować. Normalne funkcjonowanie w społeczeństwie zaczyna być uzależnione od tego czy osoba niepełnosprawna może być samodzielna, czy wymaga opieki.
Wyobraźmy sobie młodego człowieka dotkniętego paraliżem ciała od szyi w dół w wyniku wypadku. Normalne dotąd czynności stają się niedostępne, a główną przeszkodą jest niemożliwość samodzielnego poruszania się. Wszystkie czynności odtąd muszą odbywać się w asyście drugiej osoby.
Spróbujmy pomóc takiej osobie w samodzielnym poruszaniu się i komunikacji.
Przeanalizujmy dostepne zasoby:
W wyniku wypadku, naturalny sposób poruszania się czyli chodzenie nie może być dalej wykonywane. Paraliż ciała powoduje, że tylko do dyspozycji mamy tylko głowę. Czy można z tego co mamy wykorzystać co kolwiek?
Po dogłębnej analizie, pod kątem wykorzystania wszelkich dostępnych zasobów okazuje się, że nazbiera się tego całkiem sporo. Od oczywistych, szybko nasuwających się rozwiązań typu wykorzystanie głosu, ruchu głowy czy mrugnięć oczu do bardziej zaskakujących pomysłów bazujących na użyciu nosa, języka, oddechu czy ludzkich myśli.
Poniższe zestawienie przedstawia pomysły na wykorzystanie dostępnych zasobów, uszeregowane w kolejności łatwości wykorzystania w realnym urządzeniu od najłatwiejszego do najtrudniejszego wdrożenia w oparciu o obecny stan techniki.
Jak widać, generowanie pomysłów w oparciu o dostępne zasoby może podsunąć nam niespodziewanie wiele zaskakujących rozwiązań, niż gdybyśmy przystąpili do rozwiazywania problemów metodą ad hoc.
Przykłady istniejących i opracowywanych rozwiązań:
Sterowanie głosem - http://m.pl.tj-wheelchair.com/news/young-people-in-india-built-a-voice-control-wh-17995908.html
Sterowanie ruchami głowy - https://whatnext.pl/robot-sterowany-subtelnymi-ruchami-glowy/
Sterowanie za pomocą ruchu gałek ocznych - https://www.spidersweb.pl/2017/08/windows-10-eye-control.html
Mimika twarzy - https://whatnext.pl/wozek-inwalidzki-sterowany-grymasami-twarzy-trafi-rynek-ciagu-dwoch/
Sterowanie oddechem - https://tvn24.pl/wroclaw,44/skonstruowal-wozek-inwalidzki-sterowany-oddechem,342030.html
Sterowanie za pomocą języka - http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/213872
Fale mózgowe - https://www.robotyka.com/fundacja_wiadomosc.php/wiadomosc.38/inteligentne-wozki-inwalidzkie-bsi-toyota-sterowane-za-pomoca-fal-mozgowych dodatkowo sterowanie falami mózgowymi jest jedną z dyscyplin na olimpiadzie Cybathlon.
Powyższe przykłady stanowią świetną ilustrację poprzednich rozważań na temat tego co mamy do dyspozycji i jedynie pokazują „jak to zrobić” aby osobom z niepełnosprawnością polepszyć komfort życia.
Zaczęcie od tego co mamy do dyspozycji stanowi silny fundament projektowania uniwersalnego, gdzie w sposób systematyczny możemy przeanalizować dana sytuację, zgromadzić dane i wygenerować wartościowe pomysły rozwiązania danego problemu.
Jerzy Obojski
ekspert TRIZ
GRUPA ODITK
